Pratende peuters slaan minder..

Bijten, slopen of slaan: als kinderen één jaar oud zijn, vertoont ongeveer de helft van hen wel eens agressief gedrag. Leidse pedagogen en psychologen onderzoeken hoe het gedrag zich ontwikkelt. "Af en toe schoppen is niet abnormaal

De meeste kinderen vertonen agressie’, vertelt ontwikkelingspsychologe Lenneke Alink. ‘Maar dat betekent niet dat ze hun ouders bont en blauw slaan, maar af en toe schoppen en slaan is niet abnormaal.’Waar die agressie vandaan komt? ‘Geen idee’, lacht Alink. ‘Wetenschappers dachten heel lang dat het vooral aangeleerd gedrag is.’ Kinderen zouden het afkijken van hun ouders of van andere kinderen. Als ze door drenzen en schoppen hun zin krijgen, leren ze dat het gedrag succes heeft. ‘De gedachte dat er ook een aangeboren component is, is vrij recent opgekomen. Er lijkt sprake te zijn van een genetische kwetsbaarheid: bepaalde combinaties van genen en omgevingsfactoren maken de kans op agressiviteit groter, maar over hoe dat precies zit is nog maar weinig bekend.’Om meer te leren over de opkomst van agressie bij kleine kinderen deelden Alink en haar collega’s enquêtes uit onder de ouders van meer dan 2400 kinderen uit Leiden en omstreken. De resultaten publiceerde ze in het vakblad Child Development. Behalve een opkomst is er ook een ondergang: zodra de peuters goed beginnen te praten, slaan ze er minder op los.Gewelddadig gedrag neemt wel toe of af met de leeftijd, maar in een ander opzicht is het tamelijk stabiel: de agressiefste kinderen blijven meestal het agressiefst, en de rustigste kinderen blijven meestal het rustigst. Ook na de kleutertijd lijkt dat zo te blijven. ‘Fysieke agressie is een risicofactor voor later probleemgedrag’, aldus Alink. ‘Als een kind van twee iemand schopt, is dat niet zo erg, maar bij iemand van vijftien is het maatschappelijk ongewenst gedrag.’Blijkbaar gaat ‘jong geleerd, oud gedaan’ ook op voor het gebruiken van geweld, maar Alink haast zich om nuance aan te brengen. ‘Je kunt zeker niet zeggen dat een agressieve peuter een twaalfjarige crimineel wordt. Er zijn ontzettend veel factoren die daar een rol bij kunnen spelen: de manier waarop de kinderen worden opgevoed door hun ouders, naar welke school ze gaan, wat voor vrienden ze krijgen, dat soort dingen.’Alink: ‘Zelf doen wij onder andere onderzoek naar oudervariabelen. We weten bijvoorbeeld dat inconsequent straffen van invloed is. Stel je voor: een ouder verbiedt zijn kind in de supermarkt aan het snoep te komen. Het kind reageert daarop met schreeuwen en slaan. De situatie escaleert en de ouder geeft maar toe: het kind mag de snoepjes hebben. Zoiets vergroot op termijn de kans dat het kind in de toekomst vaker agressief wordt.’Ze vervolgt: ‘We weten echter ook een heleboel nog niet. Opvoeding speelt een grote rol bij agressiviteit, maar wat die exacte rol is en wat je het beste kunt doen, daar weten we nog maar weinig over.’

Het artikel in NRC Handelsblad is geschreven naar aanleiding van het artikel The Early Childhood Aggression Curve: Development of Physical Aggression in 10- to 50-Month-Old Children, verschenen in Child Development (juli/augustus 2006).